L1. Cañada de Tiscar (J), 1000 m, 30SWVG97, Resedo-Chrysantemetum |
L2. Bco. del Arroyo Amarillo (J), 1200 m, 30SVG98, Daphno-Aceretum granatensis
|
L3. Valle del Guadalquivir (J), 800 m, 30SVG99, Roemerio-Hypecoetum |
L4. Cerro de Hinojares (J), 1400 m, 30SWG07, Berberido-Quercetum rotundifoliae |
L5. Pico Cabañas (J), 2000 m, 30SWG08, Myrrhodi-Allarietum |
L6. Roblehondo (J), 1300 m, 30SW09, Berberido hispanicae-Quercetum rotundifoliae |
L7. Peña de Quesada (J), 1100 m, 30SWHG18, Phlomido-Brachypodietum |
L8. Bco. del Guadalentín (J), 1350 m, 30SWG19, Berberido-Quercetum rotundifoliae |
L9. Puerto de las Palomas (J), 1000 m, 30SWH00, Phlomido-Brachypodietum |
L10. Morro de Merino (J), 1100 m, 30SWH01, Paeonio-Quercetum rotundifoliae |
L11. Bco del Chillar (J), 900 m, 30SWH02, Rubo-Rosetum |
L12. Bco. del Infierno (J), 1750 m, 30SWH10, Lolio-Plantaginietum |
L13. Bujaraiza (J), 700 m, 30SWH11, Asparago-Rhamentum |
L14. Bujaraiza (J), 1200 m, 30SWH12, Onopordetum nervosi |
L15. Cañada Catena (J), 900 m, 30SWH13, Lolio-Plantaginietum |
L16. Campos de Hernán Pelea (J), 1900 m, 30SWH20, Lysimachio-Holoschoenetum |
L17. Calar del Pino (J), 1800 m, 30SWH21, Anthrisco-Geranietum |
L18. Cerro de Hornos (J), 950 m, 30SWH22, Chenopodietum muralis |
L19. Morciguillas (J), 900 m, 30SWH23, Rubo-Rosetum |
L20. Las Buitreras (J), 1050 m, 30SWH24, Lonicero-Buxetum |
L21. La Hoya (J), 975 m, 30SWH25, Parietarietum judaicae |
L22. Puebla de Don Fadrique (Gr), 1100 m, 30SWH30, Phlomido-Brachypodietum |
L23. La Sagra (Gr), 2150 m, 30SWH30, Helictotricho-Festucetum |
L24. Calar del Cerezo (J), 1700 m, 30SWH31, Saxifrago-Hornungietum |
L25. Nava del Espino (J), 1350 m, 30SWH32, Saxifrago-Hornungietum |
L26. Cpto. de Río Madera (J), 1300 m, 30SWH33, Rubo-Rosetum |
L27. Acebeas (J), 1300 m, 30SWH34, Daphno-Aceretum granatensis |
L28. Paredazo (J), 850 m, 30SWH35, Inulo-Oryzopsietum |
L29. Pico Bermeja (J), 1500 m, 30SWH42, Berberido-Quercetum rotundifoliae |
L30. Collado de Gontar (J), 800 m, 30SWH43, Inulo-Oryzopsietum |
L31. Calar del Mundo (J), 1500 m, 30SWH44, Berberido-Quercetum rotundifoliae |
L32. Calar del Mundo (Ab), 1800 m, 30SWH45, Daphno-Aceretum granatensis |
L33. Charco de las Truchas (Ab), 1100 m, 30SWH45, Paeonio-Quercetum rotundifoliae |
L34. Sierra de las Cabras (Ab), 1700 m, 30SWH51, Crataego-Loniceretum |
|
Resultados y discusión
Xylocopa(Rhyxoxylocopa) cantabrita Lepeletier, 1841
Material: L2, V-1997, 1 ej., en Lavandula latifolia, L6, V-2004, 2 ej., en Asphodelus ramosus, L22, V-2000; 1 ej., en Asphodelus ramosus; L34, VII-2006, 1 ej., en Lonicera arborea.
Especie de distribución mediterráneo occidental, citada de Granada y Jaén por Ortiz (1997). Parece novedad para Albacete.
Xylocopa (Copoxyla) iris uclesiensis Pérez, 1901
Material: L2, VII-2000, 1 ej., en Lavandula latifolia, L6, VII-2000, 1 ej., en Asphodelus ramosus, L9, VII-1998, 1 ej., en Salvia aethiopis, L13, VII-1999, 1 ej., en Salvia sclarea, L16, VII-2001, 1 ej., en Lathyrus latifolius; L17, VII-2005, 1 ej., en Vicia tenuifolia; L19, VII-2001, 1 ej., en Lavandula stoechas ssp. pedunculata, L20, VII-2002, 1 ej., en Rubus ulmifolius; L22, VII-2003, 1 ej., en Asphodelus ramosus, L24, VII-2003, 1 ej., en Anthyllis montana, L25, VII-2003, 1 ej., en Anthyllis montana, L26, VII-2003, 1 ej., en Lavandula stoechas ssp. pedunculata, L30, VII-2005, 1 ej., en Salvia verbenaca; L33, VII-2005, 1 ej., en Lavandula latifolia.
Endemismo ibérico citado de Granada y Albacete por Ortiz (1987). Parece novedad para Jaén.
Xylocopa (Xylocopa) valga Gerstäcker, 1872
Material: L2, VII-2000, 1 ej., en Lavandula latifolia, L4, VII-2000, 1 ej, en Asphodelus ramosus; L6, VII-2000, 2 ej., en Asphodelus ramosus, L8, VII-2000, 1 ej., en Asphodelus ramosus; L9, VII-1998, 1 ej., en Salvia aethiopis, L10, VII-1998, 1 ej., en Lavandula lanata, L11, VII-1998, 1 ej., en Onobrychis viciifolia, L12, VII-1999 1 ej., en Trifolium repens, L13, VII-1999, 1 ej., en Salvia sclarea, L16, VII-2001, 1 ej., en Lathyrus latifolius, L19, VII-2001, 1 ej., en Lavandula stoechas ssp. pedunculata, L22, VII-2003, 1 ej., en Asphodelus ramosus, L23, VII-2003, 1 h., en Salvia lavandulifolia ssp. vellerea, L24, VII-2003, 1 ej., en Lamium purpureum, L25, VII-2003, 1 ej., en Anthyllis montana, L26, VII-2003, 1 ej., en Lavandula stoechas ssp. pedunculata, L27, VII-2004, 1 ej., en Lavandula latifolia, L29, VII-2005, 1 ej., en Asphodelus ramosus, L32, VII-2006, ej., en Lavandula latifolia.
Especie de distribución paleártico occidental citada por Granada y Jaén por Ortiz (1987). Parece novedad para Albacete.
Xylocopa (Xylocopa) violacea (Linnaeus, 1758)
Material: L1, VII-2000, 1 m, en Borago officinalis, L2, VII-2000, 1 m, en Lavandula latifolia, L3, VII-2000, 1 h, Anchusa azurea, L4, VII-2000, 1 h, Lavandula lanata, L5, VII-2000, 1 h, en Astragalus glycyphyllos; L6, VII-2000, 1 m, en Asphodelus ramosus, L7, VII-2000, 1 m, en Rosmarinus officinalis, L8, VII-2000, 1 h, en Asphodelus ramosus; L9, VII-1998, 1 h, en Salvia aethiopis, L10, VII-1998, 1 m, en Rosmarinus officinalis, L11, VII-1998, 1 h, en Onobrychis viciifolia, L12, VII-1999 1 m, en Trifolium repens, L13, VII-1999, 1 m, en Salvia sclarea, L14, VII-1999, 1 m, en Melilotus officinalis, L15, VII-1999, 1 h, en Trifolium repens, L16, VII-2001, 1 h, en Lathyrus latifolius; L17, VII-2001, 1 m, en Vicia tenuifolia, L18, VII-2001, 1 m, en Datura stramonium, L19, VII-2001, 1 m, en Cephalaria leucantha, L21, VII-2002, 1 h, en Antirrhinum barrelieri; L22, VII-2003, 1 h, en Asphodelus ramosus, L24, VII-2003, 1 m, en Lamium purpureum, L25, VII-2003, 1 ej., en Anthyllis montana, L26, VII-2003, 1 h, en Delphinium emarginatum ssp. nevadense; L27, VII-2004, 1 m, en Origanum vulgare, L28, VII-2004, 1 h, en Melilotus albus, L29, VII-2005, 1 m, en Asphodelus ramosus, L30, VII-2005, 1 h, en Salvia verbenaca, L31, VII-2005, 1 h, en Asphodelus ramosus, L32, VII-2006, 1 m, en Lavandula latifolia, L33, VII-2006, 1 m, en Rosmarinus officinalis.
Especie de distribución paleártica occidental citada de toda la Península.
|
|
Tabla 3. Relación de especies de plantas visitadas por las 4 especies de Xylocopinae. |
|
Especie |
Plantas |
X. cantabrita |
Lavandula latifolia, Asphodelus ramosus, Lonicera arborea. |
X. iris |
Lavandula latifolia, L. stoechas ssp. pedunculata, Asphodelus ramosus, Salvia aethiopis, S. sclarea, Lathyrus latifolius, Vicia tenuifolia, Rubus ulmifolius, Anthyllis montana. |
X. valga |
Lavandula latifolia, L. lanata, L. stoechas ssp. pedunculata, Asphodelus ramosus, Salvia aethiopis, S. sclarea, S. lavandulifolia ssp. vellerea, Onobrychis viciifolia, Trifolium repens, Lathyrus latifolius, Lamium purpureum, Anthyllis montana. |
X. violacea |
Borago officinalis, Lavandula latifolia, L. lanata, Anchusa azurea, Astragalus glycyphyllos, Asphodelus ramosus, Rosmarinus officinalis, Onobrychis viciifolia, Trifolium repens, Salvia sclarea, S. verbenaca, Melilotus officinalis, M. albus, Lathyrus latifolius, Vicia tenuifolia, Datura stramonium, Cephalaria leucantha, Antirrhinum barrelieri, Lamium purpureum, Anthyllis montana, Delphinium emarginatum ssp. nevadense, Origanum vulgare. |
|
|
Tabla 4. Relación de familias de plantas visitadas por las 4 especies de Xylocopinae |
|
Especie |
Familias |
X. cantabrita |
Lamiáceas, Liliáceas, Caprifoliáceas. |
X. iris |
Lamiáceas, Liliáceas, Fabáceas, Rosáceas. |
X. valga |
Lamiáceas, Liliáceas, Fabáceas. |
X. violacea |
Boragináceas, Lamiáceas, Liliáceas, Solanáceas, Dipsacáceas, Escrofulariáceas, Ranunculáceas. |
|
|
Tabla 5. Relación de biotopos alimenticios visitados por las 4 especies de Xylocopinae |
|
Especie |
Biotopos |
X. cantabrita |
Aceral, Encinar supramediterráneo, Pastizal vivaz, Espinar supramediterráneo. |
X. iris |
Aceral, Encinar supramediterráneo, Pastizal vivaz, Coscojar, Juncal, Pastizal esciófilo, Zarzal, Espinar mesomediterráneo, Pastizal terofítco efímero, Pastizal hemicriptofítico, Encinar mesomediterráneo. |
X. valga |
Aceral, Encinar supramediterráneo, Pastizal vivaz, Encinar mesomediteráneo, Zarzal, Prado húmedo, Coscojar, Juncal, Lastonar, Pastizal terofítico. |
X. violacea |
Comunidad viaria, Aceral, Comunidad terofítica, Encinar supramediterráneo, Herbazal nitrófilo, Pastizal vivaz, Encinar mesomediterráneo, Zarzal, Prado húmedo, Coscojar, Tobaral, Juncal, Pastizal esciófilo, Comunidad ruderal, Comunidad nitrófila, Lastonar, Pastizal terofítico, Pastizal hemicriptofítico, Espinar supramediterráneo. |
|
|
Según los presentes datos (que hay que tomar con cautela por su provisionalidad), Xylocopa violacea, la más frecuente (ver Tabla 6), es la especie con mayor espectro de plantas fanerógamas visitadas (22 especies) y Xylocopa cantabrita, la más rara, la de menor (3 especies), mientras que X. iris ssp. uclesiensis visita 9 especies y X. valga, 12 (ver tabla 3). En cuanto a las familias de plantas fanerógamas visitadas, es X. violacea la que visita un mayor número (7) mientras que X. iris visita 4 y X. cantabrita y X. valga 3. En relación a los biotopos alimenticios visitados, X. cantabrita es la que menos visita (4), seguidas de X. valga (10) y de X. iris ssp. uclesiensis (11), siendo X. violacea la que más visita (19), lo cual se explicaría por la diferencia en sus respectivos espectros de visitas florales (ver Tabla 5).
|
|
|
Tabla 6. Corología de Xylocopinae en el sector subbético oriental |
|
Especie |
UTM |
X. cantabrita |
VG98, WG09, WH30, 51. |
X. iris |
VG98, WG09, WH00, 11, 20, 21, 23, 24, 30, 31, 32, 33, 43, 45. |
X. valga |
VG98, WG07, 09, 19, WH00, 01, 02, 10, 11, 20, 23, 30, 31, 32, 34, 42, 45. |
X. violacea |
VG97, 98, 99, WG07, 08, 09, 19, WH00, 01, 02, 10, 11, 12, 13, 20, 21, 22, 23, 25, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 42, 43, 44, 45. |
|
|
BIBLIOGRAFÍA
CANO CARMONA, E., J.A. TORRES CORDERO, A. GARCÍA FUENTES, C. SALAZAR MENDÍAS, M. MELENDO LUQUE, L. RUIZ VALENZUELA & J. NIETO CARRICONDO (1999): Vegetacion de la provicia de Jaén: Campiña, Depresión del Guadiana Menor y Sierras Subbéticas. Universidad de Jaén, 159 pp.
LARA RUIZ, J. (2008): "LA COROLOGÍA DE LA FLORA GIENNENSE (Ia): MAPAS 1-69". Micobotanica-Jaén, Año III, Nº 1: http://www.micobotanicajaen.com/Revista/Articulos/JLaraR/FloraGiennense001a/FloraGiennense001a.html
LARA RUIZ, J. (2008): "LA COROLOGÍA DE LA FLORA GIENNENSE (IIa): MAPAS 70-123". Micobotánica-Jaén, Año III, Nº 1: http://www.micobotanicajaen.com/Revista/Articulos/JLaraR/FloraGiennense002a/FloraGiennense002a.html
LARA RUIZ, J. (2008): "LA COROLOGÍA DE LA FLORA GIENNENSE (IIIa): MAPAS 124-130". Micobotánica-Jaén, Año III, Nº 2: http://www.micobotanicajaen.com/Revista/Articulos/JLaraR/FloraGiennense003a/FloraGiennense003a.html
LARA RUIZ, J. (2008): "LA COROLOGÍA DE LA FLORA GIENNENSE (IVa): MAPAS 131-163". Micobotánica-Jaén, Año III, Nº 2: http://www.micobotanicajaen.com/Revista/Articulos/JLaraR/FloraGiennense004a/FloraGiennense004a.html
ORTIZ SÁNCHEZ, J.F. (1997): An update on the Ibero-Balearic species os Xylocopa Latreille, 1802, with new data in Morocco (Hymenoptera, Anthoprhoridae). Entomofaun. Zeitschrift für Entomologie. Ausfelen, Band 18, Heft 18: 237-244
ORTIZ SÁNCHEZ, J.F. (2006): Lista preliminar de los Apoidea (Hymenoptera) de Andalucía (sur de la Península Ibérica). Acta Granatense, 4/5: 17-39.
RIVAS MARTÍNEZ, S. (1987): Nociones de Fitosociologìa, Biogeografía, Bioclimatología, in Peinado, M. y S. Rivas Martínez (eds.). Vegetación de España. Serv. Publ. Univ. Alcalá de Henares.
|
|