Foto  
Micobotánica-Jaén
La primera revista digital de Micología y Botánica en castellano. ISSN 1886-8541
Cómo citarnos
Micobotánica-Jaén no se hace responsable de los artículos publicados en esta revista, ni se identifica necesariamente con los mismos. Los autores son únicos responsables del copyright del contenido de sus artículos.
 
AÑO X Nº 1 / ENERO - MARZO 2015
POLINIZADORES POTENCIALES DE LOS ENDEMISMOS DEL MACIZO CAZORLA-SEGURA (JAÉN, SE PENÍNSULA IBÉRICA)
por J. Lara Ruiz
Micobotánica-Jaén AÑO X Nº 1 (2015) ISSN 1886-8541
 
Resumen. LARA RUIZ, J. (2015). Polinizadores potenciales de los endemismos del macizo Cazorla-Segura (Jaén, SE Península Ibérica).
Se presenta un listado con los polinizadores potenciales más frecuentes de 126 especies de endemismos del macizo Cazorla-Segura (Jaén, SE península ibérica).
Palabras clave: Endemismos, polinizadores potenciales, macizo Cazorla-Segura.
Summary. LARA RUIZ, J. (2015). Potential pollinators of the endomoflora of the Cazorla-Segura mountains (Jaen, Iberian Peninsula SE).
A checklist of the potential pollinators of the endomoflora of the Cazorla-Segura mountains is presented.
Key words: Endomoflora, potential pollinators, Cazorla-Segura mountains.
 

Introducción

Los endemismos son táxones que presentan un área de distribución restringida. El macizo Cazorla-Segura es rico en endemismos (Valle Tendero et al., 1989). Son plantas protegidas por ley por la Junta de Andalucía. El conocimiento de sus polinizadores potenciales y sus visitantes florales facilitaría esta labor. Éste es el objetivo del presente estudio.

Material y Métodos

La siguiente lista preliminar de polinizadores potenciales de los endemismos del macizo Cazorla-Segura ha sido elaborada con las observaciones de campo de 30 años.

Resultados

Tabla I. Lista preliminar de los polinizadores potenciales de los endemismos del macizo Cazorla-Segura.
Especie
Polinizadores potenciales
Arenaria alfacariensis Pamp.
Syritta pipiens.
Arenaria obtusiflora Kunze
Syritta pipiens.
Arenaria retusa Boiss.
Syritta pipiens.
Dianthus hispanicus Asso
Apis mellifera, Andrena bicolor, A. dorsata, A. labialis, A. morio, A. pilipes, A. thoracica, Ceratina cucurbitina, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
Gypsophila montserrati Fdez. Casas
Neoascia podagrica, Eristalis arbustorum, E. interruptus, Syritta pipiens, Hylaeus communis.
Moehringia intricata Willk.
Syritta pipiens.
Herniaria baetica Boiss. & Reuter
Syritta pipiens.
Paronychia aretioides DC.
Syritta pipiens.
Paronychia suffruticosa (L.) DC.
Syritta pipiens.
Silene germana Gay
Apis mellifera, Bombylius major, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea; corola perforada por Bombus terrestris.
Aquilegia pyrenaica DC. in Lam. & DC subsp. cazorlensis (Heywood) Galiano & Rivas Martínez
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Alyssum fastigiatum Heywood
Andrena niveata, A. truncatilabris, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis interruptus, Lasioglossum nitidiusculum, Hylaeus communis.
Biscutella valentina (L.) Heywood
Andrena niveata, A. truncatilabris, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis arbustorum.
Biscutella variegata Boiss. & Reuter
Andrena niveata, A. truncatilabris, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis interruptus.
Draba hispanica Boiss.
Andrena niveata, A. truncatilabris, Lasioglossum morio, L. nitidiusculum, Syritta pipiens, Eristalis interruptus, Apis mellifera, Bombus terrestris.
Erysimum favargeri Polatschek
Andrena niveata, A. truncatilabris, Syritta pipiens, Episyrphus balteatus, Eristalis arbustorum, Apis mellifera, Aglais urticae.
Erysimum myriophyllum Lange
Andrena niveata, A. truncatilabris, Syritta pipiens, Episyrphus balteatus, Eristalis interruptus, Apis mellifera, Pieris napi.
Hormatophylla baetica Küpfer
Andrena niveata, A. truncatilabris, Syritta pipiens, Eristalis interruptus, Lasioglossum nitidiusculum, Apis mellifera.
Hormatophylla longicaulis (Boiss.) Cullen & Dudley
Andrena niveata, A. truncatilabris, Syritta pipiens, Eristalis arbustorum, Hylaeus communis, Apis mellifera.
Hormatophylla reverchonii (Degen & Hervier) Cullen & Dudley
Andrena niveata, A. truncatilabris, Syritta pipiens, Eristalis arbustorum, Hylaeus communis, Apis mellifera.
Sisymbrium arundanum Boiss.
Andrena niveata, A. truncatilabris, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis arbustorum, E. interruptus, Syrphus ribesii, Neoascia podagrica, Andrena dorsata, A. florea, A. limbata, A. morio, A. nitida, A. propinqua, A. suerinensis, A. tibialis, Hylaeus communis, Osmia caerulescens, Hoplitis bisulca, Pieris brassicae, P. napi, P. rapae.
Vella spinosa Boiss.
Andrena niveata, A. truncatilabris, Apis mellifera.
Sarcocapnos baetica (Boiss. & Reuter) Nyman
Apis mellifera, Bombus pascuorum, B. terrestris.
Saxifraga camposii Boiss. & Reuter
Andrena nana, Halictus rubicundus, Hylaeus communis, Lasioglossum malachurum, L. minutissimum, L. morio, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis interruptus, Neoascia podragrica, Melanostoma mellinum, Bombus pratorum.
Saxifraga haenseleri Boiss. & Reuter
Andrena nana, Chalicodoma ericetorum, Halictus rubicundus, Hylaeus communis, Lasioglossum morio, L. nitidiusculum, Apis mellifera, Syritta pipiens, Eristalis interruptus, Bombus terrestris.
Potentilla reuteri Boiss.
Andrena pilipes, Colletes cunicularius, Halictus rubicundus, Hylaeus brevicornis, Volucella bombylans, Eristalis arbustorum, E. interruptus, E. intricarius, Syrphus ribesii, Melanogaster aerosa, Pipizella virens, Apis mellifera.
Anthyllis onobrychioides Cav.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Amegilla quadrifasciata, Anthophora aestivalis, A. plumipes, A. retusa, A. robusta, Eucera interrupta, E. longicornis, E. nigrescens, Melecta albifrons, M. luctuosa.
Anthyllis ramburii Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Amegilla quadrifasciata, Anthophora aestivalis, A. plumipes, A. retusa, A. robusta, Eucera interrupta, E. longicornis, E. nigrescens, Melecta albifrons, M. luctuosa.
Anthyllis rupestris Cosson
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Amegilla quadrifasciata, Anthophora aestivalis, A. plumipes, A. retusa, A. robusta, Eucera interrupta, E. longicornis, E. nigrescens, Melecta albifrons, M. luctuosa.
Astragalus giennensis Heywood
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthophora aestivalis, A. plumipes, Apis mellifera, Osmia cornuta, O. rufa, Eucera longicornis. Corola perforada por Bombus terrestris.
Astragalus hispanicus Cosson ex Bunge
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Anthophora aestivalis, A. plumipes, A. retusa, A. robusta, Melecta luctuosa, Osmia aurulenta. Corola perforada por Bombus terrestris.
Cytisus patens L.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris.
Cytisus reverchonii (Degen & Hervier) Bean
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris.
Echinospartum boissieri (Spach) Rothm.
Andrena similis, Apis mellifera, Bombus terrestris.
Genista longipes Pau
Andrena similis, Apis mellifera, Anthidium punctatum.
Genista pseudopilosa Cosson
Andrena similis, Apis mellifera, Halictus rubicundus.
Genista valentina (Willd. ex Sprengel) Steudel
Andrena similis, Apis mellifera, Megachile centuncularis.
Hippocrepis squamata (Cav.) Cosson
Hoplitis acuticornis, H. andrenoides, H. brachypogon, H. lepeletieri, H. rufohirta, H. tridentata, Apis mellifera, Osmia aurulenta, O. tergestensis, Chalicodoma pyrenaica, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris.
Ononis reuteri Boiss. in Boiss. & Reut.
Apis mellifera, Anthidium manicatum, A. oblongatum, A. punctatum, Megachile lagopoda, Osmia aurulenta, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris.
Ononis saxicola Boiss. & Reuter
Apis mellifera, Anthidium manicatum, A. oblongatum, A. punctatum, Megachile lagopoda, Osmia aurulenta, Andrena flavipes.
Erodium astragaloides Boiss. & Reuter
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Rhingia rostrata, Syritta pipiens, Episyrphus balteatus, Neoascia podagrica, Platycheirus albimanus, P. clypeatus, Lasioglossum leucozonium.
Erodium cazorlanum Heywood
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Rhingia rostrata, Syritta pipiens, Episyrphus balteatus, Xylota segnis, Platycheirus scutatus, Lasioglossum nitidiusculum.
Erodium paui Sennen
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Rhingia rostrata, Syritta pipiens, Episyrphus balteatus, Melanostoma mellinum, Platycheirus scutatus.
Geranium cazorlense Heywood
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Platycheirus manicatus, P. peltatus, Eristalis interruptus, E. tenax, Episyrphus balteatus, Syrphus ribesii, Syritta pipiens, Rhingia rostrata, Neoascia podagrica, Merodon aeneus, Pelecocera tricincta, Bombylius major, Lasioglossum leucozonium, L. nitidiusculum, L. sexnotatum, L. villosulum, Halictus maculatus, H. rubicundus, Hylaeus communis, Coelioxys rufescens, Osmia rufa, Hylaeus hyalinatus, Andrena dorsata.
Linum ortegae Planchon
Apis mellifera, Eristalis interruptus, Syrphus ribesii, Episyrphus balteatus, Syritta pipiens, Rhingia rostrata, Bombylius major, Pieris rapae, Autographa gamma.
Hypericum caprifolium Boiss.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Bombylius canescens, Neoascia podagrica, Eristalis arbustorum, E. horticola, E. interruptus, E. pertinax, E. tenax, Platycheirus albimanus, P. peltatus, Epishyrphus balteatus, Syrphus ribesii, Syritta pipiens, Melanostoma mellinum, Didea intermedia, Andrena dorsata, A. nigriceps, Lasioglossum malachurum, L. morio.
Fumana paradoxa Heywood
Apis mellifera, Eristalis interruptus, Helophilus pendulus, Neoascia podagrica, Syrphus ribesii, Chrysotoxum fasciolatum, Merodon aeneus, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Hylaeus annularis, Lasioglossum villosulum, Halictus maculatus, H. rubicundus.
Helianthemum asperum Lag. ex Dunal in DC.
Andrena granulosa, Apis mellifera, Eristalis arbustorum, Helophilus pendulus, Neoascia podagrica, Syrphus ribesii, Chrysotoxum fasciolatum, Merodon aeneus, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Hylaeus annularis, Lasioglossum villosulum, Halictus maculatus.
Helianthemum viscidulum Boiss. subsp. viscarioides (Debeaux & Reverchon) Guinea & Heywood
Andrena granulosa, Apis mellifera, Eristalis interruptus, Helophilus pendulus, Neoascia podagrica, Syrphus ribesii, Chrysotoxum fasciolatum, Merodon aeneus, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Hylaeus annularis, Lasioglossum villosulum, Halictus rubicundus.
Thymelaea granatensis Pau ex Lacaita
Apis mellifera.
Viola cazorlensis Gandoger
Anthophora aestivalis, A. bimaculata, A. furcata, A. plumipes, A. retusa, A. robusta, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Apis mellifera.
Bupleurum bourgaei Boiss. & Reuter
Apis mellifera, Anthrax anthrax, Eristalis arbustorum, Pipizella annulata, Lasioglossum interruptum.
Ferulago granatensis Boiss.
Apis mellifera, Syritta pipiens, Bibio hortulanus.
Conopodium thalictrifolium (Boiss.) Calestani
Anthrax anthrax, Eristalis interruptus, Pipizella annulata.
Guillonea scabra (Cav.) Cosson
Andrena rosae, Hylaeus annularis, H. communis, Halictidae, Megachilidae.
Pimpinella gracilis (Boiss.) Pau
Apis mellifera, Andrena rosae, Hylaeus annularis, H. communis, Eristalis horticola, E. tenax, Syrphus ribesii, Chrysotoxum arcuatum, Volucella pellucens, Cheilosia latifrons, Chrysogaster basalis, Syritta pipiens, Syrphus ribesii, Sphaerophoria scripta.
Seseli granatense Willk.
Andrena rosae, Hylaeus annularis, H. communis.
Armeria trachyphylla Lange
Apis mellifera, Eristalis intricarius, E. tenax, Helophilus pendulus, H. trivittatus, Platycheirus clypeatus, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Colletes cunicularius.
Armeria villosa Girard
Apis mellifera, Eristalis intricarius, E. tenax, Helophilus pendulus, H. trivittatus, Platycheirus albimanus, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. terrestris, Colletes cunicularius.
Anchusa puechi Valdés
Apis mellifera, Hoplitis acuticornis, H. adunca, H. fertoni, Osmia caerulescens, O. emarginata, O. notata, O. rufa, Anthophora aestivalis, A. quadrimaculata, A. salviae, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Coelioxys conoidea, Melecta luctuosa, Megachile maritima, Eucera chrysopyga, E. hungarica, E. interrupta, E. longicornis, E. tricincta, Halictus patellatus, Lasioglossum xanthopus, Nomada femoralis, N. nobilis, N. sexfasciata, Epeolus variegatus, Tetralonia pollinosa, Andrena thoracica.
Lithodora diffusa (Lag.) Johnston subsp. lusitanica (Samp.) P. Silva & Rozeira
Hoplitis acuticornis, H. adunca, H. fertoni, H. lithodorai, Osmia caerulescens, O. emarginata, O. notata, Bombus terrestris.
Onosma tricerosperma Lag.
Hoplitis acuticornis, H. adunca, H. fertoni, O. caerulescens, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera.
Solenanthus reverchonii Degen
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera.
Nepeta granatensis Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthophora quadrimaculata, Apis mellifera, Anthidium punctatum, Lasioglossum malachurum, Hoplitis adunca, Hylaeus communis, Syritta pipiens, Bombylius canescens.
Salvia candelabrum Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora aestivalis, A. bimaculata, A. dufourii, A. furcata, Xylocopa valga, X. violacea, Chelostoma campanularum, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Rhodanthidium septemdentatum, Eucera hispana, E. interrupta, E. longicornis, E. tricincta, Lasioglossum albipes, L. leucopus, L. leucozonium, L. morio, L. nitidiusculum, L. sexstrigatum, L. villosulum, L. xanthopus, Megachile centuncularis, Melecta luctuosa, Hoplitis adunca, Osmia aurulenta, O. rufa, Coelyoxis rufescens, Melitturga clavicornis, Hylaeus communis, Andrena limbata, Macroglossum stellatarum, Bombylius canescens, Platycheirus scutatus, Melanostoma mellinum, Syrphus ribesii, Syritta pipiens, Pipiza festiva.
Sideritis angustifolia Lag.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthidium manicatum, Eucera hispana, Halictus patellatus.
Sideritis giennensis Pau ex Font Quer
Apis mellifera, Anthophora bimaculata, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthidium diadema, A. manicatum, Eucera alternans, Halictus quadricinctus, H. sexcinctus, Xylocopa valga, X. violacea.
Sideritis glacialis Boiss.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthidium manicatum, Halictus sexcinctus, Coelyoxis polycentris.
Sideritis laxespicata (Degen & Debeaux) Socorro, Tárrega & Zafra
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthidium manicatum.
Sideritis leucantha Cav.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Anthidium manicatum, Coelyoxis aurolimbata.
Teucrium buxifolium Schreb.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora bimaculata, A. quadrimaculata, Lasioglossum morio, Anthidium manicatum, Aglaoapis tridentata. Corola perforada por B. terrestris.
Teucrium carthaginense Lange
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora quadrimaculata, Anthidium diadema, A. manicatum, Eucera longicornis, Melecta luctuosa, Ceratina cucurbitina. Corola perforada por B. terrestris.
Teucrium gnaphalodes L`Hér
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora bimaculata, A. quadrimaculata, Anthidium florentinum, A. manicatum, Osmia andrenoides, Andrena morio, Halictus vestitus. Corola perforada por B. terrestris.
Teucrium webbianum Boiss.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora bimaculata, A. quadrimaculata, Anthidium manicatum, A. punctatum, Osmia aurulenta, Eucera interrupta, Stelis nasuta. Corola perforada por B. terrestris.
Thymus mastichina (L.) L.
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora bimaculata, Lasioglossum calceatum, L. interruptum, L. leucozonium, L. malachurum, Halictus sexcinctus, Nomada flavoguttata, Osmia aurulenta, Colletes hylaeformis, Coelioxys quadridentata, Megachile circumcincta, Rhodanthidium septemdentatum, Epeolus variegatus, Melitta haemorrhoidalis, Pasites maculatus, Hoplitis papaveris, Andrena labialis, A. morio, A. nigroaenea, Volucella bombylans, V. pellucens, Eristalis arbustorum, Syritta pipiens, Bombylius minor.
Thymus orospedanus Huguet del Villar
Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, B. vestalis, Anthophora bimaculata, Melitta leporina, Colletes fodiens, Eucera interrupta, Coelyoxis aurolimbata, Lasioglossum morio, L. villosulum, Osmia aurulenta, Megachile centuncularis, Pseudapis femoralis, Halictus rubicundus, H. scabiosae, Hoplitis papaveris, Andrena albopunctata, A. flavipes, Triepeolus tristis, Volucella inanis, V. pellucens, Chrysotoxum vernale, Merodon cinereus, Exoprosopa capucina, Eristalis pertinax, Merodon aeneus, Bombylius canescens.
Antirrhinum australe Rothm.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Osmia rufa.
Antirrhinum boissieri Rothm.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Osmia rufa, Megachile centuncularis, Lasioglossum morio, L. zonulum.
Antirrhinum pulverulentum Láz. -Ibiza
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Osmia rufa, Megachile centuncularis, Lasioglossum morio, L. zonulum.
Chaenorhinum degenii (Hervier) Lacaita
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Macroglossum stellatarum, Bombylius major.
Linaria anticaria Boiss. & Reuter
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Macroglossum stellatarum, Eristalis arbustorum. Corola perforada por B. terrestris.
Linaria lilacina Lange
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Macroglossum stellatarum. Corola perforada por B. terrestris.
Linaria salzmannii Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Macroglossum stellatarum, Syritta pipiens.
Linaria verticillata Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Xylocopa valga, X. violacea, Apis mellifera, Anthidium manicatum, Macroglossum stellatarum, Helophilus pendulus.
Verbascum hervieri Degen
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Lasioglossum sexnotatum, Hylaeus communis, Andrena dorsata, A. fulva, Coelyoxis rufescens, Heriades truncorum, Neoascia podagrica, Syritta pipiens, Helophilus pendulus, Syrphus ribesii, Rhingia rostrata.
Verbascum nevadense Boiss.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris, Apis mellifera, Lasioglossum leucopus, L. sexnotatum, Hylaeus signatus, Andrena pilipes, Eristalis tenax, Episyrphus balteatus, Syritta pipiens, Syrphus ribesii.
Veronica tenuifolia Asso
Andrena viridescens, A. chrysopyga, A. flavipes, A. labiata, A. minutula, A. nitida, Hylaeus confusus, H. hyalinatus, Lasioglossum albipes, L. calceatum, L. leucopus, L. leucozonium, L. lucidulum, L. malachurum, L. morio, L. nitidiusculum, L. punctatissimum, L. sexmaculatum, L. sexnotatum, L. sexstrigatum, L. villosulum, L. zonulum, Eucera longicornis, Melecta luctuosa, Nomada braunsiana, N. flavoguttata, N. guttulata, N. pectoralis, Osmia rufa, Apis mellifera, Bombus vestalis, Xylocopa valga, X. violacea, Anthophora retusa, Sphecodes longulus, Neoascia podagrica, Episyrphus balteatus, Syrphus ribesii, Rhingia rostrata, Melanostoma mellinum, Syritta pipiens, Helophilus pendulus, Bombylius canescens, B. minor.
Pinguicula vallisneriifolia Webb.
Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. ruderatus, B. terrestris.
Globularia spinosa L.
Apis mellifera, Callophrys avis, Cupido lorquinii, Erynnis tages, Glaucopsyche melanops, Gonepteryx cleopatra, G. rhamni, Hesperia comma, Iphiclides podalirius, Pseudochazara hippolyte, Spialia sertorius, Halictus rubicundus.
Plantago asperrima (Gandoger) Hervier
Apis mellifera
Galium boissierianum Ehrendorfer & Krendl
Apis mellifera
Galium erythrorhizon Boiss. & Reuter
Apis mellifera
Galium murcicum Boiss. & Reuter
Apis mellifera
Galium pinetorum Ehrendorfer
Apis mellifera
Lonicera splendida Boiss.
Halictus scabiosae, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
Pterocephalus spathulatus (Lag.) Coult.
Megachile lagopoda, M. pilidens, Eucera nigrifacies.
Scabiosa andryaefolia (Pau) Devesa
Megachile lagopoda, M. pilidens, Eucera nigrifacies, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Succisella microcephala (Willk.) Beck
Megachile lagopoda, M. pilidens, Eucera nigrifacies, Apis mellifera.
Campanula decumbens DC.
Thricops hirsutula, Andrena bicolor, Lasioglossum calceatum, Apis mellifera, Bombus terrestris, Anthrax dentata.
Jasione foliosa Cav. subsp. minuta (Agardh ex Roemer & Schultes) Font Quer
Apis mellifera, Bombus pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Halictus rubicundus, Eristalis intricarius, Volucella bombylans.
Andryala agardhii Haenseler ex DC.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Lasioglossum discum, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Carduncellus araneosus Boiss. & Reuter
Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Carduus platypus Lange subsp. granatensis (Willk.) Nyman
Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa.. iris, X. valga, X. violacea.
Centaurea antennata Dufour
Lithurgus chrysurus, L. cornutus, Hoplitis bidentata, H. scutellaris, Osmia melanogaster, O. niveata, Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia dentata, T. fulvescens, T. ruficornis, Heliophila bimaculata, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Pseudoanthidium lituratum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Centaurea granatensis Boiss. ex DC.
Lithurgus chrysurus, L. cornutus, Hoplitis bidentata, H. scutellaris, Osmia melanogaster, O. niveata, Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia dentata, T. fulvescens, T. ruficornis, Heliophila bimaculata, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Pseudoanthidium lituratum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Centaurea jaennensis Degen & Debeaux
Lithurgus chrysurus, L. cornutus, Hoplitis bidentata, H. scutellaris, Osmia melanogaster, O. niveata, Lasioglossum discum, Pseudoanthidium lituratum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia dentata, T. fulvescens, T. ruficornis, Heliophila bimaculata, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Centaurea seridis L. subsp. maritima (Dufour) Dostal
Lithurgus chrysurus, L. cornutus, Hoplitis bidentata, H. scutellaris, Osmia melanogaster, O. niveata, Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia dentata, T. fulvescens, T. ruficornis, Heliophila bimaculata, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Pseudoanthidium lituratum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Cirsium rosulatum Talavera & Valdés
Lithurgus chrysurus, L. cornutus, Hoplitis bidentata, H. scutellaris, Osmia melanogaster, O. niveata, Creightonella albisecta, Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Pseudoanthidium lituratum, Lasioglossum discum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Crepis granatensis (Willk.) Blanca & Cueto
Andrena humilis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Osmia labialis, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. dentipes, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Lasioglossum discum, Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Apis mellifera.
Crepis oporinoides Boiss. Ex Froel.
Andrena humilis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Heriades crenulatus, H. rubicola, Osmia labialis, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. decipiens, Lasioglossum discum, Apis mellifera.
Cynara alba Boiss. ex DC.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia ruficornis, T. fulvescens, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Lasioglossum discum, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea, Heriades crenulatus, H. rubicola, Osmia labialis, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. decipiens, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
Hieracium castellanum Boiss. & Reuter
Andrena humilis, Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Osmia labialis, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. decipiens, Lasioglossum discum, Apis mellifera.
Leucanthemopsis pallida (Miller) Heywood subsp. spathulifolia (Gay) Heywood
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Lasioglossum discum, Xylocopa violacea.
Ptilostemon hispanicus (Lam.) Greuter
Megachile centuncularis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Heriades rubicola, Lasioglossum discum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Santolina elegans Boiss.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia ruficornis, T. fulvescens, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Lasioglossum discum.
Scorzonera albicans Cosson
Andrena humilis, Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. decipiens, Lasioglossum discum, Apis mellifera.
Scorzonera reverchonii Debeaux ex Hervier
Andrena humilis, Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Panurgus banksianus, P. calcaratus, P. decipiens, Lasioglossum discum, Apis mellifera.
Senecio boissieri DC.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Lasioglossum discum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, X. iris, X. valga, X. violacea.
Senecio minutus (Cav.) DC.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Lasioglossum discum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Senecio quinqueradiatus Boiss. ex DC.
Megachile centuncularis, M. genalis, M. lagopoda, M. melanopyga, M. pilidens, Tetralonia fulvescens, T. ruficornis, Colletes floralis, C. fodiens, C. similis, Dasypoda hirtipes, Heriades crenulatus, H. rubicola, Lasioglossum discum, Apis mellifera, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Xylocopa iris, X. valga, X. violacea.
Allium chrysonemum Stearn
Hylaeus punctulatissimus
Anthericum baeticum Boiss.
Xylocopa cantabrita
Scilla paui Lacaita
Anthophora plumipes, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
Scilla reverchonii Degen & Hervier
Anthophora plumipes, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
Narcissus cuatrecasasii Fdez. Casas, Laínz & R. Rejón
Anthophora plumipes, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris, Macroglossum stellatarum, Eristalis tenax, Bombylius major, Gonepteryx cleopatra, Apis mellifera.
Narcissus longispathus Pugsley
Anthophora plumipes, Bombus lapidarius, B. pascuorum, B. pratorum, B. terrestris.
 

BIBLIOGRAFÍA

 

TENDERO VALLE, F., GÓMEZ MERCADO, F., MOTA POVEDA, J.F. & C. DÍAZ DE LA GUARDIA (1989). Parque Natural de Cazorla, Segura y Las Villas. Guía botánico-ecológica. Ed. Rueda. Madrid. 354 pp.